Bu yazımızda basınçlı ekipman üreticilerinin zaman zaman karşılaştığı PMA-Özel Malzeme Değerlendirmesi konusunda bilgi vermeye çalışacağız. Basınçlı ekipmanın üretiminde kullanılan malzemeleri uygunluğunu göstermek için Özel Malzeme Değerlendirmesi yapılabilmektedir. Bunun ne olduğu ne zaman ve hangi şekilde kullanılabileceği ile ilgili bilgileri yazımızda bulabilirisiniz.
Özel malzeme değerlendirmesi (PMA) nedir?
PMA, Particular Material Appraisal kelimelerinin baş harflerinden oluşan kısaltmadır. Türkçe yönetmelikte Özel Malzeme Değerlendirmesi olarak tanımlanmıştır.
Malzeme uygunluğu 2014/68/AB Basınçlı Ekipman Yönetmeliği’nin temel gerekliliklerinden biridir. Yönetmeliğin Ek-1.4.2 maddesinin b fıkrasında uygunluğun gösterilmesi için üç yöntem tanımlanmıştır. Bunlar;
– Uyumlaştırılmış standartlara uygun malzemelerin kullanımıyla veya
– 18 inci maddede belirtilen Avrupa onaylı basınçlı ekipman malzemelerinin kullanımıyla veya
– Özel malzeme değerlendirmesiyle ( PMA )
Buna göre basınçlı ekipman imalatçısı öncelikle uyumlaştırılmış standartlarda tanımlı olan bir malzemeyi kullanacaktır. Alternatif olarak, özel ürün grupları için oluşturulmuş olan Avrupa Malzeme Onaylı (EAM) malzemeler de kullanılabilir. Eğer bu iki duruma uymayan malzeme kullanılacaksa, malzemenin 2014/68/AB Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği’nin asgari güvenlik şartlarını karşıladığının kanıtlanması gerekmektedir. Bu yöntem, Özel Malzeme Değerlendirilmesi ( Particular Material Appraisal) olarak tanımlanmaktır. Örneğin basınçlı ekipmanın imalatında ASME standartlarında tanımlanmış bir malzeme kullanılıyorsa Özel Malzeme Değerlendirilmesi yapılması gerekmektedir.
Özel Malzeme Değerlendirmesini (PMA) kim hazırlar?
PMA, basınçlı ekipman üreticisi tarafından hazırlanmalıdır. Kategori III ve IV ürünler için onaylanmış kuruluş tarafından onaylanmalıdır. Kategori I ve II ürünler için onay gerekmez.
Basınçlı ekipman üreticisi, başka bir üretici tarafından hazırlanan ve tedarik edilen PMA’ları, üreticinin gözden geçirip, benimsemesi ve uygunluk değerlendirmesinden sorumlu onaylanmış kuruluşun onaylaması şartıyla kullanabilir.
Bu dokümantasyon, malzeme özelliklerini kısa ve öz bir şekilde eksiksiz ve doğru olarak tanımlanmalıdır. Genel olarak, hesaplama kuralları, tasarım ve imalat PMA’da belirli materyaller dikkate alınmalıdır.
PMA hangi dilde olmalıdır?
Özel malzeme değerlendirmeleri (PMA), yönetmeliğin 17.maddesinin 8. Fıkrasının ‘’ Uygunluk değerlendirmesi prosedürleriyle ilgili kayıt ve yazışmalar’’ bir parçasıdır. Buna göre Uygunluk Değerlendirme kuruluşunun kabul ettiği bir dilde hazırlanmaları gerekmektedir.
PMA için numaralandırma gerekli midir?
Belirli bir şart yoktur, ancak uygulamaya ve malzeme özelliklerine göre izlenebilir olmalıdır.
PMA içeriğinde neler olmalıdır?
PMA, önerilen uygulamayı ve uygulanabilir koşulları tanımlamalıdır. Bunlar malzeme teknik özellikleri ile desteklenmeli ve yönetmeliğin ilgili temel güvenlik gereklerini karşılandığına dair kanıt sağlanmalıdır.
Nitel ve nicel verileri içermelidir. Nitel veriler, teslimat koşullarını ve uygulanabildiği yerlerde ısıl işlem gereksinimlerini, ilave işlemleri ve kaynaklanabilirlik hakkındaki bilgileri içermelidir. Nicel veriler, benimsenen şartnameden farklı olduğunda veya bu şartnamede tamamlayıcı olduğunda mekanik verileri, korozyon direncini vb. içermelidir.
Kaynak işleminin olduğu durumda malzeme gruplaması TSE CEN ISO/TR 15608’e göre yapılmalıdır.
Malzemenin kullanımına ilişkin herhangi bir kısıtlama varsa, belirlenmelidir. Örneğin; soğuk işlem kapsamı, kalıcı birleştirme için özel kontroller vb.
PMA belgenin yapısı nasıl olmalıdır?
Yönetmelikte herhangi bir format belirtilmemiştir, ancak uygun bir yerleşim düzeni örneği Ek 1’de verilmiştir.
Ek 1’deki şablon, malzeme özellikleriyle ilgili temel güvenlik gereklerini ele almaktadır. Ekipman üreticisi, malzeme seçimiyle ilgili olabilecek diğer temel güvenlik gereklerini de ele almalıdır.
PMA için doğrulama testleri nelerdir?
Genel olarak, malzeme üreticisi tarafından yapılan testler (örnekleme, test sıklığı ve test yöntemi), malzemeye uygun EN standartlarında öngörüldüğü gibi gerçekleştirilmelidir.
Sınırlı veriye sahip yeni malzemeler için veya ek gereksinimlerin PMA’ya dahil edildiği durumlar için aşağıdakiler geçerlidir:
– Amaçlanan kullanım için yeterli güvenilirliğe sahip sonuçlar üretmek için bir test programı geliştirilmelidir. Onaylanmış bir kuruluşun, test programını kabul etmesi ve testlere tanıklık etmesi önerilir. EN 764-4 standardı, test planlarının hazırlanmasında rehberlik sağlar,
– Test yöntemleri yönetmelik gereklilikleriyle uyumlu olmalıdır. Özellikle, test sonuçlarının karşılaştırılabilir olması gerekir.
PMA belgesinin geçerlilik süresi nedir?
Bir PMA, Teknik Dokümantasyonun bir parçasını oluşturur ve son basınçlı ekipman üretildikten sonra 10 yıl süreyle saklanmalıdır. Talep üzerine ulusal makamların kullanımına sunulur.
Ek-1: Örnek PMA Belgesi
No comment